Lợi dụng thiên tai, dịch bệnh để trục lợi là hành vi đáng lên án và cần phải bị xử lý bằng chế tài nghiêm minh của pháp luật

 Con người Việt Nam luôn tinh thần yêu nước nồng nàn, có lòng tương thân tương ái, mỗi khi có thiên tai, dịch bệnh, những sự cố gây tổn hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của con người thì lại xuất hiện tinh thần tương trợ, giúp đỡ, chia sẻ của cộng đồng. Bên cạnh đại đa số những người tham gia vào hoạt động cứu trợ, từ thiện hoàn toàn bằng cái tâm trong sáng, vì đồng bào, đồng chí, về nỗi đau của đồng loại cũng xuất hiện không ít các trường hợp lợi dụng thiên tai dịch bệnh để trục lợi. 

Những hành vi trục lợi từ thiên tai, dịch bệnh chủ yếu là lợi dụng dịch bệnh để tăng giá các mặt hàng nhu yếu phẩm, lợi dụng thiên tai dịch bệnh để vơ vét phải chiếm đoạt của cải, tài sản của người khác hoặc lợi dụng hoàn cảnh khó khăn của người khác để kêu gọi mọi người đóng góp tiền ủng hộ rồi chiếm đoạt một phần hoặc toàn bộ số tiền đó. Dù là phương thức thủ đoạn nào, động cơ mục đích ra sao thì hành vi trục lợi từ thiên tai dịch bệnh cũng là hành vi rất đáng trách, đáng lên án và là hành vi vi phạm pháp luật cần phải xử lý nghiêm khắc.

Pháp luật Việt Nam quy định về các loại hàng bình ổn giá, đặc biệt là khi có thiên tai, dịch bệnh thì nhà nước sẵn sàng có những động thái hỗ trợ, can thiệp vào giá của các loại hàng thiết yếu theo danh mục của chính phủ quy định. Những hành vi thao túng, gom hàng để thổi giá theo kiểu đầu cơ nh trục lợi hoàn toàn có thể diễn ra khi trong cộng đồng xảy ra sự cố, thiên tai, dịch bệnh khiến nhu cầu về lương thực thực phẩm gia tăng. Khi các mặt hàng nhu yếu phẩm trở nên khan hiếm thì có thể xuất hiện những trường hợp các đối tượng vì lòng tham mà mua gom, mua vét, tạo ra sự khan hiếm trên thị trường rồi thổi giá cao khi bán ra để trục lợi. Hiện tượng đầu cơ trục lợi xảy ra nhiều trong thời kỳ bao cấp trước đây khi hàng hóa trên thị trường còn khan hiếm và ngày nay thì có thể xảy ra khi một khu vực nào đó bị phong tỏa, do thiên tai, dịch bệnh…

Trước tình hình thiệt hại do cơn bão Yagi và hiện tượng lũ lụt, sạt lở đất đang diễn ra ở miền Bắc Việt Nam hiện nay thì rất nhiều địa phương người dân chuẩn bị lương thực, thực phẩm, đèn pin, áo phao, và các mặt hàng nhu yếu phẩm thiết yếu để đưa đến vùng lũ, hỗ trợ miễn phí bà con đang gặp khó khăn. Khi lũ lụt thiên tai xảy ra thì hàng đoàn xe từ khắp các nơi đổ về với rất nhiều lương thực thực phẩm, nhu yếu phẩm phục vụ, hỗ trợ bà con đang khó khăn. Ngoài hoạt động thiện nguyện tự nguyện thì chính quyền địa phương, cơ quan đoàn thể và đặc biệt là lực lượng vũ trang quân đội nhân dân, công an nhân dân cũng đã sẵn sàng ứng trực, chủ động ứng phó với thiên tai, trực tiếp dùng sức người, sức của để hỗ trợ bà con đang gặp hoạn nạn, có lẽ vì thế mà những thiệt hại về người và tài sản đã giảm đi nhiều so với thiệt hại thực tế có thể xảy ra trước các cơn lũ lên nhanh trên khắp các dòng sông phía Bắc.

Bên cạnh những tinh thần vì nước quên thân, vì dân phục vụ, tình đồng bào đang được khơi dậy khắp mọi nơi thì cũng đã xuất hiện những hiện tượng tham lam, ích kỷ, lợi dụng dịch bệnh để tăng giá lương thực, thực phẩm, đẩy bà con vùng lũ đã khó khăn lại càng khó khăn hơn. Bởi vậy chính quyền địa phương, cơ quan chức năng cần kịp thời kiểm tra phát hiện những hiện tượng lợi dụng dịch bệnh để thổi giá trục lợi, hành vi có dấu hiệu đầu cơ để xem xét xử lý theo quy định của pháp luật. Người thực hiện hành vi đầu cơ sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Cụ thể bộ luật hình sự quy định như sau: 

 Điều 196. Tội đầu cơ

1. Người nào lợi dụng tình hình khan hiếm hoặc tạo ra sự khan hiếm giả tạo trong tình hình thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh hoặc tình hình khó khăn về kinh tế mua vét hàng hóa thuộc danh mục mặt hàng bình ổn giá hoặc thuộc danh mục hàng hóa được Nhà nước định giá nhằm bán lại để thu lợi bất chính thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Hàng hóa trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng;

b) Thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:

a) Có tổ chức;

b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

c) Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;

d) Hàng hóa trị giá từ 1.500.000.000 đồng đến dưới 3.000.000.000 đồng;

đ) Thu lợi bất chính từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;

e) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 1.500.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Hàng hóa trị giá 3.000.000.000 đồng trở lên;

b) Thu lợi bất chính 1.000.000.000 đồng trở lên;

c) Tái phạm nguy hiểm.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

5. Pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều này, thì bị xử phạt như sau:

a) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng;

b) Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm a, d, đ và e khoản 2 Điều này, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 4.000.000.000 đồng;

c) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này, thì bị phạt tiền từ 4.000.000.000 đồng đến 9.000.000.000 đồng;

d) Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

Trường hợp hành vi đầu cơ chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự thì sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Điều 31 Nghị định 98/2020/NĐ-CP sửa đổi bởi Nghị định 17/2022/NĐ-CP quy định về hành vi đầu cơ hàng hóa như sau:

- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi: Lợi dụng tình hình khan hiếm hàng hóa hoặc tạo ra sự khan hiếm hàng hóa giả tạo trên thị trường để mua vét, mua gom hàng hóa có giá trị từ 50.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng nhằm bán lại thu lợi bất chính thuộc một trong các trường hợp sau đây mà không bị truy cứu trách nhiệm hình sự: Hàng hóa thuộc danh mục bình ổn giá hoặc danh mục nhà nước định giá theo quy định của pháp luật về giá; Khi thị trường có biến động về cung cầu, giá cả hàng hóa do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, chiến tranh hoặc diễn biến bất thường khác.

- Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với: Hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 31 Nghị định 98/2020/NĐ-CP trong trường hợp hàng hóa có giá trị từ 100.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng.

- Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 31 Nghị định 98/2020/NĐ-CP trong trường hợp hàng hóa có giá trị từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.

- Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 80.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1  Điều 31 Nghị định 98/2020/NĐ-CP trong trường hợp hàng hóa có giá trị từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng.

- Phạt tiền từ 80.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 31 Nghị định 98/2020/NĐ-CPtrong trường hợp hàng hóa có giá trị từ 1.000.000.000 đồng trở lên.

- Hình thức xử phạt bổ sung: Tịch thu tang vật; Tước quyền sử dụng giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh, giấy phép kinh doanh, chứng chỉ hành nghề hoặc đình chỉ hoạt động kinh doanh hàng hóa vi phạm từ 06 tháng đến 12 tháng đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều 31 Nghị định 98/2020/NĐ-CP.

- Biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại Điều 31 Nghị định 98/2020/NĐ-CP.

Ngoài hành vi đầu cơ, lợi dụng thiên tai dịch bệnh để tăng giá lương thực, thực phẩm, hàng thiết yếu thì những hiện tượng lợi dụng thiên tai dịch bệnh để lừa đảo chiếm đoạt tài sản, để trục lợi từ hoạt động từ thiện cũng rất dễ xảy ra. Thời gian qua cơ quan chức năng cũng đã phát hiện, xử lý nhiều trường hợp các đối tượng lợi dụng thiên tai dịch bệnh để kêu gọi mọi người quyên góp ủng hộ từ thiện rồi chiếm đoạt một phần hoặc toàn bộ số tiền đó. Nhiều đối tượng tội phạm sử dụng công nghệ cao có tổ chức đã lập các trang Web giả mạo hội chữ 10 đỏ, giả mạo các cơ quan tổ chức để kêu gọi nhận tiền từ thiện rồi chiếm đoạt. 

Nếu như trước đây hoạt động thiện nguyện chủ yếu là được thực hiện trực tiếp, người hảo có lòng hảo tâm mang tiền của, hàng hóa của mình trực tiếp ủng hộ những người đang gặp khó khăn hoạn nạn thì sự phát triển với của xã hội, đặc biệt là các dịch vụ qua mạng internet khiến hoạt động từ thiện, thiện nguyện trở nên đa dạng hơn. 

Nếu như hoạt động thiện nguyện trước đây chỉ có 02 bên là bên có lòng hảo tâm và bên đang gặp khó khăn cần sự giúp đỡ. Dưới góc độ pháp lý thì mối quan hệ giữa hai bên này là hoạt động tặng cho tài sản thông thường (người có tiền của, tài sản thì trực tiếp cho người đang gặp khó khăn hoạn nạn) thì đến nay đã xuất hiện bên thứ ba, đó là bên trung gian đứng ra tiếp nhận hàng quà từ thiện của người khác để chuyển cho người đang có nhu cầu, những người đang gặp khó khăn cần được cứu trợ. Người trung gian đó có thể đồng thời có một chút tài sản góp chung để làm từ thiện, cũng có thể họ không có tài sản nào, chỉ là người trung gian đứng ra tiếp nhận tiền, quà từ thiện rồi vận chuyển để trao cho đồng bào gặp khó khăn.

Trước đây theo Nghị định 64/2008/NĐ-CP của chính phủ thì chỉ có tổ chức hội chữ thập đỏ, mặt trận tổ quốc, các quỹ xã hội, quỹ từ thiện mới được phép kêu gọi, tiếp nhận, phân phối hàng, quà từ thiện cho đồng bào gặp khó khăn, hoạn nạn…

Tuy nhiên, những năm 2020 khi bão lũ xảy ra ở khu miền Trung khiến nhiều cá nhân đứng ra kêu gọi quyên góp từ thiện dẫn đến những tranh cãi về quy trình, thủ tục, thẩm quyền, sự minh bạch trong hoạt động kêu gọi quyên góp ủng hộ từ thiện. Chính vì vậy, sẽ thấy Nghị định số 64 được ban hành năm 2008 không còn phù hợp, Chính phủ đã kịp thời sửa đổi bổ sung nghị định này thành Nghị định 93/2021/NĐ-CP để điều chỉnh về hoạt động kêu gọi quyên góp, tiếp nhận từ thiện.

Nghị định 93 đang áp dụng hiện nay quy định cá nhân đứng ra kêu gọi quyên góp từ thiện thì phải nêu rõ thông tin cá nhân bản thân, địa chỉ nơi cư trú, phải thông báo cho chính quyền địa phương về chương trình từ thiện, phải thông báo công khai về mục đích, nội dung, thời gian thực hiện hoạt động kêu gọi tiếp nhận ủng hộ đồng bào đang gặp khó khăn, phải mở tài khoản riêng để sử dụng cho mỗi đợt từ thiện, công khai minh bạch tài chính và có trách nhiệm giải trình. Khi thực hiện các hoạt động từ thiện, phải thông báo với chính quyền địa phương nơi có thiên tai, dịch bệnh xảy ra để phối hợp cùng tổ chức thực hiện…

Điều 17. Vận động, tiếp nhận nguồn đóng góp tự nguyện

1. Khi vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện để hỗ trợ thiên tai, dịch bệnh, sự cố, cá nhân có trách nhiệm thông báo trên các phương tiện thông tin truyền thông về mục đích, phạm vi, phương thức, hình thức vận động, tài khoản tiếp nhận (đối với tiền), địa điểm tiếp nhận (đối với hiện vật), thời gian cam kết phân phối và gửi bằng văn bản đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú theo mẫu Thông báo ban hành kèm theo Nghị định này. Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm lưu trữ để theo dõi và cung cấp thông tin khi có yêu cầu của tổ chức, cá nhân đóng góp hoặc nhận hỗ trợ và cơ quan có thẩm quyền phục vụ công tác hướng dẫn, theo dõi, thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm.

2. Cá nhân mở tài khoản riêng tại ngân hàng thương mại theo từng cuộc vận động để tiếp nhận, quản lý toàn bộ tiền đóng góp tự nguyện, bố trí địa điểm phù hợp để tiếp nhận, quản lý, bảo quản hiện vật đóng góp tự nguyện trong thời gian tiếp nhận; có biên nhận các khoản đóng góp tự nguyện bằng tiền mặt, hiện vật tiếp nhận được khi tổ chức, cá nhân đóng góp yêu cầu. Cá nhân không được tiếp nhận thêm các khoản đóng góp tự nguyện sau khi kết thúc thời gian tiếp nhận đã cam kết và có trách nhiệm thông báo đến nơi mở tài khoản về việc dừng tiếp nhận các khoản đóng góp tự nguyện.

Điều 18. Phân phối, sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện

1. Căn cứ nguồn đóng góp tự nguyện của từng cuộc vận động, tiếp nhận, cá nhân có trách nhiệm thông báo với Ủy ban nhân dân nơi tiếp nhận hỗ trợ (cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã theo phân cấp; trường hợp cần thiết, liên hệ Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hướng dẫn cụ thể) chậm nhất để phối hợp xác định phạm vi, đối tượng, mức, thời gian hỗ trợ và thực hiện phân phối, sử dụng theo đúng cam kết tại khoản 1 Điều 17 và quy định tại Nghị định này, kể cả đối với những khoản đóng góp có điều kiện, địa chỉ cụ thể (nếu có).

2. Chậm nhất trong 03 ngày làm việc kể từ khi nhận được thông báo, Ủy ban nhân dân nơi tiếp nhận hỗ trợ chủ trì, phối hợp với Ban Vận động cùng cấp (nếu có) hướng dẫn cá nhân về phạm vi, đối tượng, mức hỗ trợ, thời gian thực hiện phân phối nguồn đóng góp tự nguyện và tạo điều kiện, đảm bảo an toàn cho hoạt động hỗ trợ; cử lực lượng phối hợp tham gia phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khi cần thiết hoặc theo đề nghị của cá nhân.

3. Khuyến khích cá nhân chi từ nguồn đóng góp tự nguyện theo các nội dung quy định tại khoản 1 Điều 11 Nghị định này, trừ trường hợp thực hiện theo cam kết với tổ chức, cá nhân đóng góp.

4. Cá nhân vận động có trách nhiệm thống nhất với tổ chức, cá nhân đóng góp để có phương án phân phối, sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện còn dư hoặc chuyển cho Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp để thực hiện các chính sách an sinh xã hội bảo đảm phù hợp với mục tiêu đã cam kết với tổ chức, cá nhân đóng góp. Việc tiếp tục phân phối, sử dụng để khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố trong nước được thực hiện theo quy định tại Nghị định này.

Điều 19. Quản lý tài chính, công khai nguồn đóng góp tự nguyện

1. Chi phí cho hoạt động vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện do cá nhân đứng ra vận động tự chi trả. Trường hợp được các tổ chức, cá nhân đóng góp đồng ý thì cá nhân được chi từ nguồn đóng góp tự nguyện, nhưng phải tổng hợp và công khai khoản chi phí này.

2. Các khoản đóng góp tự nguyện do cá nhân vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng để khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, sự cố không tổng hợp vào ngân sách nhà nước. Trường hợp hỗ trợ sửa chữa, xây dựng các công trình hạ tầng thiết yếu, mua sắm trang thiết bị, các tổ chức, cơ quan, đơn vị tiếp nhận, phân phối, sử dụng thực hiện quản lý tài chính theo quy định tại khoản 3 Điều 13 Nghị định này; trường hợp hỗ trợ tài sản cụ thể là công trình hạ tầng thiết yếu, trang thiết bị từ nguồn đóng góp tự nguyện do cá nhân vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng để hỗ trợ các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập thì thực hiện tiếp nhận, xác định giá trị và quản lý tài sản theo quy định tại khoản 7 Điều 13 Nghị định này.

3. Các khoản đóng góp tự nguyện do cá nhân vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng để khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, sự cố phải đảm bảo tính công khai, minh bạch. Cá nhân có trách nhiệm mở sổ ghi chép đầy đủ thông tin về kết quả tiếp nhận, phân phối tiền, hiện vật đóng góp tự nguyện theo đối tượng, địa bàn được hỗ trợ, bao gồm những khoản tiếp nhận có điều kiện, địa chỉ cụ thể (nếu có), thực hiện công khai theo các nội dung quy định tại khoản 2 Điều 14 Nghị định này trên các phương tiện truyền thông và gửi kết quả bằng văn bản tới Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú để niêm yết công khai tại trụ sở cơ quan trong 30 ngày. Thời điểm công khai thực hiện theo quy định tại khoản 4 Điều 14 Nghị định này.

4. Cá nhân thực hiện vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố có trách nhiệm cung cấp thông tin theo yêu cầu của các cơ quan chức năng có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.

Trường hợp tổ chức cá nhân đứng ra kêu gọi quyên góp tiền, tài sản để ủng hộ đồng bào đang gặp thiên tai mà không tuân thủ các quy định của Nghị định số 93 nêu trên thì tùy vào tính chất mức độ của hành vi, tùy thuộc vào hậu quả xảy ra sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự. 

Trong trường hợp lợi dụng thiên tai dịch bệnh để đưa ra thông tin gian dối, mạo danh cơ quan tổ chức để tiếp nhận tiền, tài sản của người khác rồi chiếm đoạt thì người thực hiện hành vi này sẽ bị xử lý hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại điều 174 bộ luật hình sự với hình phạt ít nhất là phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng, mức cao nhất là 20 năm tù hoặc tù chung thân. Trường hợp đưa ra thông tin gian dối kêu gọi tiếp nhận từ thiện để chiếm đoạt số tiền từ 500.000.000 đồng trở lên thì người thực hiện hành vi này sẽ phải đối mặt với khung hình phạt cao nhất là phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân.

Người đứng ra kêu gọi quyên góp, tiếp nhận tiền, tài sản của người khác để ủng hộ đồng bào đang gặp thiên tai (người marketing về chương trình từ thiện và có trách nhiệm vận chuyển, trao quà) mà lợi dụng niềm tin của các nhà hảo tâm để chiếm đoạt tiền, tài sản của các nhà học (chiếm đoạt một phần hoặc toàn bộ) thì sẽ bị xử lý hình sự về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản hoặc tội tham ô tài sản theo quy định của pháp luật với chế tài nghiêm khắc, hình phạt có thể đến 20 năm tù đối với tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản và có thể đến mức tử hình đối với hành vi tham ô tài sản. 

Những người đưa thông tin sai sự thật nhưng chưa có hành vi chiếm đoạt tài sản, ảnh hưởng đến công tác phòng chống thiên tai, gây nhiễu loạn thông tin, ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự an toàn xã hội thì cũng sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi lợi dụng tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức cá nhân hoặc tội vu khống.

Đối với mỗi cá nhân, khi thấy được thông tin của các tổ chức cá nhân trên các nền tảng mạng xã hội hoặc trên các website kêu gọi quyên góp ủng hộ từ thiện đồng bào đang gặp thiên tai thì cần phải xác minh, kiểm tra xem người đứng ra kêu gọi đó có bị mạo danh hay không. Nếu người đứng ra kêu gọi quyên góp, tiếp nhận hàng, tiền từ thiện thực hiện đúng quy định tại nghị định 93, công khai, minh bạch và chính danh, chúng ta tin tưởng thì có thể ủy quyền cho họ thực hiện các hoạt động từ thiện theo lòng hảo tâm của mình. Nếu trường hợp chưa đủ niềm tin để chuyển tiền, tài sản cho các cá nhân tổ chức đứng ra kêu gọi sự phát thì chúng ta có thể liên hệ với chính quyền địa phương, cơ quan đoàn thể, hội chữ thập đỏ để thực hiện các hoạt động thiện nguyện. Một điều đáng lưu ý là khi các cơ quan chức năng đứng ra kêu gọi quyên góp ủng hộ từ thiện thì có sự quản lý chặt chẽ của nhà nước, có cơ chế giám sát nên việc thất thoát, chiếm đoạt là rất hiếm khi xảy ra. Còn đối với các cá nhân đứng ra kêu gọi từ thiện thì phải tuân thủ các quy định của pháp luật về chương trình, mục tiêu, nội dung, thời gian, địa điểm và đặc biệt là phải công khai minh bạch, có báo cáo với chính quyền địa phương nơi cư trú và nơi tiếp nhận từ thiện. 

Đặc điểm của hoạt động giao tiếp trên không gian mạng là giao tiếp gián tiếp, bởi vậy để thành lập các tài khoản mạng xã hội, các website mạo danh người khác là rất dễ dàng. Không ít các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản đã mạo danh những người có uy tín, mạo danh cơ quan tổ chức để đứng ra kêu gọi tiếp nhận từ thiện rồi chiếm đoạt. Bởi vậy khi chúng ta có ý định từ thiện thì cần phải xác minh làm rõ tài khoản mạng xã hội các website đang kêu gọi từ thiện có chính danh hay không, có bị giả mạo hay không thì mới quyết định thực hiện các hoạt động sự kiện để tránh trở thành nạn nhân của các đối tượng lừa đảo.

Khi phát hiện bản thân bị lừa đảo, phát hiện các tài khoản giả mạo thì cần lưu lại chứng cứ để kịp thời trình báo với cơ quan chức năng phát hiện và xử lý đối với các đối tượng lợi dụng thiên tai dịch bệnh để trục lợi, chiếm đoạt tài sản.

Ts. Đặng Văn Cường.

Văn phòng luật sư Chính Pháp